Szwedzka Akademia przyznała nagrodę w dziedzinie medycyny za rok 2009. Mamy polonijny akcent. Tegoroczną Nagrodę Nobla w dziedzinie medycyny i fizjologii otrzymali badacze mechanizmów związanych z genetyką i podziałami komórek. Noblowska komisja z Instytutu Karolińskiego nagrodziła troje amerykańskich naukowców: Elizabeth Blackburn, Carol Greider i Jacka Szostaka (na zdjęciu obok) za ich badania nad chromosomami. Laureaci podzielą się 10 mln szwedzkich koron, czyli około 1, 4 mln dolarów.
Szwedzka Akademia nagrodziła ich za odkrycie „jak zakończenia chromosomów są chronione przez struktury o nazwie telomery oraz enzymu telomerazy”. Taka ochrona umożliwia między innymi prawidłowy podział komórek. Ich odkrycie było przełomowe, gdyż przyczyniło się do znacznego postępu badań nad chorobami genetycznymi, przede wszystkim szpiku kostnego, płuc i skóry. Uczeni zajrzeli w głąb chromosomów i zajęli się ich fragmentami zwanymi telomerami. Badali ich wpływ na proces starzenia i choroby nowotworowe.
Elizabeth Blackburn i Carol W. Greider są współodpowiedzialne za odkrycie w 1985 roku telomerazy, zapewniającej m. in nieśmiertelność komórkom rakowym. Jak wykazały wyniki badań każda komórka może się dzielić tylko wtedy, gdy jej telomery są odpowiedniej długości. Gdy ich długość spadnie poniżej wartości krytycznej, podziały zostają zatrzymane i komórka zaczyna się starzeć, aż wreszcie umiera.
Obserwując ten proces naukowcy odkryli, że komórki nowotworowe dlatego są nieśmiertelne, że ich telomery nie ulegają skróceniu dzięki nadmiernej aktywności enzymu telomerazy i mogą się dzielić w nieskończoność. Poznanie mechanizmów regulacji telomerazy stanowi wymierną pomoc w opracowaniu skutecznych leków przeciwnowotworowych.
Trzecim laureatem Nobla 2009 uznano biologa i profesora genetyki w Szkole Medycznej Harvarda, Jacka W. Szostaka. Pradziadkowie biologa przyjechali do USA z Polski. Pierwszym poważnym osiągnięciem Szostaka było stworzenie pierwszego sztucznego chromosomu. To pozwoliło innym uczonym mapować geny ssaków i umożliwiło postępy w tworzeniu mapy ludzkiego genomu.
PAP, IAR, meritum.us