Miliony obywateli Myanmaru (dawniej Birma) przystąpiły do pierwszych od ćwierćwiecza wolnych wyborów. Frekwencja wyborcza ( ok. 80 proc.) okazała się ogromnym sprzymierzeńcem Aung San Suu Kyi – liderki opozycyjnej Narodowej Ligii na rzecz Demokracji (NLD) i laureatki Pokojowej Nagrody Nobla. W Myanmarze nie ma sondaży przedwyborczych, ale zdaniem większości obserwatorów wygrała NLD, w kraju tym od 1962 r. do 2011 r. władzę sprawowała armia. Junta nie uznawałą wyników wyborów nieprzychylnych jej, tak było w 1990 r. gdy w wyścigu elekcyjnym triumfowała właśnie San Suu Kyi – córka generała Aung Sana – twórcy birmańskiej armii i ojca niepodległości kraju.
Chorwaci wybrali parlament. Wszystko wskazuje na to że zarówno socjaldemokraci premiera Zorana Milanovicia, jak i konserwatyści skupieni wokół byłego szefa wywiadu Tomislava Karamarki uzyskali w nim po 56 miejsc. Pierwsze wybory parlamentarne od przystąpienia Chorwacji do Unii Europejskiej w 2013 roku skupiały się wokół kryzysu migracyjnego; kwestie gospodarcze zostały zepchnięte na drugi plan. Napięcie między Chorwacją a Serbią jest najgłębsze od wojny z lat 90. Frekwencja wyborcza oscylowala tuż przed końcem w ok. 47 proc., po wygranej pół roku temu w wyborach prezydenckich konserwatystki Kolindy Grabar-Kitarović spodziewano się wygranej chadeków, remis nie daje dużych szans na wyjście z głębokiego kryzysu jaki przeżywa Chorwacja.
Bank Światowy opublikował raport z którego wynika iż bez działań na rzecz zmniejszenia skutków globalnego ocieplenia, za 15 lat może przybędzie 100 mln ludzi żyjących w skrajnym ubóstwie. Zmiany klimatu mogą być szczególnie odczuwalne w Azji Południowej oraz Afryce gdzie ceny żywności mogą być o 12 proc. wyższe niż obecnie. Jeśli, a wszystko na to wskazuje, temperatura na globie wzrośnie do 3 stopni Celsjusza o 150 mln ludzi wzrośnie liczba zagrożonych malarią. Już 30 listopada w Paryżu rozpocznie się międzynarodowa konferencja klimatyczna COP21 i jeśli światowe negocjacje zakończą się sukcesem, zostanie zawarte najbardziej ambitne porozumienie klimatyczne, obowiązujące od 2021 roku.
Izraelski premer Benjamin Netanyahu spotka się z prezydentem Barackiem Obamą. To pierwszy bezpośredni kontakt przywódców obu krajów od kiedy Izrael przegrał dyplomatyczną wojnę i Zachód podpisał układ z Iranem. Waszyngton potrzebuje zaangażowania Tel Awiwu w rozwiązanie problemu palestyńskiego, Izrael chce w zamian podpisać korzystny dla siebie 10-letni pakiet pomocy wojskowej dla tego kraju. Sponsorowane przez Stany Zjednoczone rozmowy pokojowe między Izraelem a Palestyną załamały się w ub. roku po wybuchu fali przemocy między oboma stronami. Pomiędzy Obamą i Netanyahu nie ma chemii, stosunki między nimi są napięte, a pomiędzy oboma krajami najgorsze od dekady. Izrael otrzymuje obecnie od USA $3,1 mld rocznie, chce prawie dwa razy tyle przez następnych 10 lat – Reuters cytuje słowa wysokiego urzędnika Kongresu. Zdaniem analityków skończy się na podpisaniu umowy o pomocy wojskowej w wysokości 3-4 mld dolarów rocznie.
Początek sezonu grzewczego to nie tylko dramat Krakowa i innych polskich miast. Największe w historii zanieczyszczenie powietrza notują także miejscowości na północy Chin gdzie tak jak w Polsce ciepło produkuje się głównie ze spalania wegla. Według Światowej Organizacji Zdrowia normą jest obecności pyłu zawieszonego w ilości 2,5 to 25 jednostek PM, podczas gdy w mieście Shenyang poziom dopuszczalny został przekroczony nawet 56-krotnie! Jak to groźnie dla zdrowia niech wskaże pomiar wczorajszy w Krakowie gdzie jest najgorzej w Polsce, nie przekraczało 50 µg/m3, przy czym kilka dni temu dobowe stężenie niebezpiecznych pyłów przekraczalo dopuszczalne normy wynoszące 50 mikrogramów na metr sześcienny 5-krotnie. Sytuacę w Chinach media nazwały „airpokalipsą”, na zdjęciach z ulic rzeczywiście mało co widać.
Nerwowe oczekiwanie na podniesienie stóp procentowych w Stanach Zjednoczonych. Występując w nowojorskiej siedzibie amerykańskiej Rezerwy Federalnej (Fed), szefowa Międzynarodowego Funduszu Walutowego, Christine Lagarde stwierdziła iż “chciałaby, aby więcej bankierów trafiało do więzienia”. Banki na całym świecie łamiąc embarga na transakcje z krajami objętymi sankcjami gospodarczymi, tudzież łamiąc prawo na sto innych sposobów płacą tylko kary które nie są w stanie zniechęcić ich do zaprzestania niecnego prpcederu. Lagarde ostrzegła iż światowe ceny energii mogą pozostać na niskim poziomie przez lata i wezwała kraje Zatoki Perskiej by dostosowały do realiów swoje budżety. Przemawiając w stolicy Kataru Doha na spotkaniu ministrów z sześciu krajów Radu Współpracy Zatoki Perskiej ostrzegła że państwa te nie mogą już liczyć na gigantyczne jak do tej pory przychody ze sprzedaży ropy naftowej i gazu. Lagarde zapowiedziała przychody z eksportu minerałów mniejsze w tym roku o $256 mld niż w roku ub., do 2016 r. PKB tych krajów ma spaść o 0,5 proc. Cena ropy naftowej spadła od początku 2014 r. o ponad połowę, w piątek baryłka Brendt z dostawą w grudniu kosztowała tylko 47,42 dolara.
Wielka Brytania znów postraszyła Brexitem. Premier David Cameron w liście do Prezydenta Rady Europy Donalda Tuska ostrzegł: albo UE realizuje postulaty WB, albo Brytyjczycy opuszczają Unię. List brytyjskiej głowy rządu ma zostać opublikowany jutro i z pewnością ponownie rozpocznie dyskusję o sens dalszego członkostwa Brytyjczyków w Unii Europejskiej. Londyn w swoich żądaniach koncentruje się na polityce socjalnej w związku z trwającym exodusem do Europy obywateli państw Bliskiego Wschodu, rosnącej biurokratyzacji w państwach członkowskich, zwiększonej niezależności krajowych parlamentów od Brukseli i wyłączenia londyńskiego Citi z pod europejskiej jurysdykcji. Większość Brytyjczyków opowiada się za pozostaniem w granicach Unii Europejskiej choć ich przewaga nad eurosceptykami systematycznie maleje.
Brytyjski producent luksusowych aut Jaguar Land Rover (JLR) uruchomił tajny plan zmniejszenia kosztów produkcji co przynieść ma oszczędności rzędu $6,8 mld oraz budowę 1 mln samochodów do końca dekady – podał dziennik Sunday Times. Projekt o nazwie Leap 4,5 zakłada budowę większej ilości modeli na identycznych szkieletach podstawy, restrukturyzacji zasad współpracy z poddostawcami i wstrzymania rekrutacji, ale bez zwolnień masowych. Należąca do hinduskiego giganta Tata Motors spółka próbuje zniwelować skutki spowolnienia w Chinach i zwiększenia kosztów spełnienia norm emisji, jednakże zapowiada wydanie 3 mld funtów na badania i rozwój oraz budowę nowych fabryk.
Wreszcie sfilmowano żywego wieloryba Omura. Legendarny ssak został opisany dopiero w 2003 r., wiadomo o nim bardzo niewiele, naukowcy nie są w stanie nawet oszacować ich liczebności. Po tym jak w wyniku działania cyklonu Olwyn, który w marcu krążył nad Australią, na jednej z plaż znaleziono znaleziono szczątki jednego zwierzęcia. Wieloryb ma prawie sześć metrów długości, występuje w ciepłych wodach i posiada pewne specyficzne elementy szkieletu. Nowy waleń skryty zyskał dźwięczną nazwę Balaenoptera omurai, na pamiątkę słynnego japońskiego badacza wielorybów, dr. Hideo Omura. Pierwsze zdjęcia walenia wykonał międzynarodowy zespołu biologów u wybrzeży Madagaskaru, dotychczas sądzono, iż Omura pływa jedynie we wschodniej części Oceanu Indyjskiego oraz w okolicach Japonii i Australii.
Opracował: Sławek Sobczak