Blisko połowa mężczyzn w Europie ma wspólnego przodka z egipskim władcą Tutanchamonem.
Takie sensacyjne wyniki uzyskali genetycy ze szwajcarskiego Centrum Badań Genealogicznych iGENEA, zespołem kierował prof. Roman Scholz. Badania DNA faraona wykonano na zlecenie Muzeum Narodowego w Kairze. Ich celem było ustalenie rodzinnych koligacji słynnego faraona (żył około 20 lat, zmarł w 1323 r. p. n. e., jego nietknięty grobowiec odnalazł w 1922 roku brytyjski archeolog Howard Carter). Tymczasem jeszcze przed osiągnięciem tego celu Szwajcarzy dokonali nieoczekiwanego odkrycia.
Nie tego szukali
Do Zurychu przesłano próbkę kostną pobraną z lewej łopatki mumii. Próbkę pobrano w sposób nieinwazyjny, za pomocą nakłucia igłą strzykawki, praktycznie nie niszcząc mumii. Następnie ustalono profil genetyczny faraona i – czego wymaga metodologia badań genealogicznych – rozpoczęto rutynowe porównywanie go z profilami genetycznymi współczesnych ludzi z różnych rejonów świata. DNA porównywano pod kątem tzw. haplogrup, czyli serii genów położonych w specyficznym miejscu na chromosomie.
Mimo że ustalanie rodzinnych koligacji faraona jest jeszcze w toku, niejako po drodze uzyskano nieoczekiwany rezultat. Okazało się, że Tutanchamon należał do haplogrupy R1b1a2. Nie byłoby w tym niczego szczególnego, gdyby nie fakt, że właśnie do niej należy blisko połowa mieszkańców Europy Zachodniej: 70 proc. Brytyjczyków i Hiszpanów, 60 proc. Francuzów, 50 proc. Szwajcarów, a tylko 1 proc. współczesnych Egipcjan.
– Można powiedzieć, że pod względem genetycznym Tutanchamon był Europejczykiem. Nasze badania potwierdzają to, o czym historycy mówią od dawna, ale bez przedstawiania dowodu: współcześni Egipcjanie praktycznie w ogóle nie są potomkami ludzi zamieszkujących ten kraj w starożytności. Pod względem genetycznym, podobnie jak ich władca, nie mają z nimi prawie niczego wspólnego – powiedział prof. Roman Scholz.
iGENEA oferuje wszystkim chętnym możliwość przeprowadzania testów (139 i 399 euro) wykazujących ewentualne pokrewieństwo z Tutanchamonem.
Potomkowie Adama i Ewy
Tutanchamon jest najlepiej przebadanym pod względem genetycznym człowiekiem, jaki żył w starożytności. Jego ojcem byli faraon Echnaton, matką zaś rodzona siostra ojca, nieznana z imienia (mumia oznaczona numerem katalogowym KV35L). Tutanchamon cierpiał na malarię i zapalenie kości wywołane złym krążeniem krwi w tkance kostnej. Zginął po silnym uderzeniu w tył głowy albo od infekcji po złamaniu nogi.
Zdaniem szwajcarskich genetyków najprawdopodobniej wspólny przodek egipskich faraonów i współczesnych Europejczyków żył około 9500 lat temu w regionie Kaukazu. Natomiast przed 7000 lat bezpośredni przodkowie starożytnych Egipcjan przybyli do Afryki Północnej i do Europy – byli pierwszymi rolnikami w tych rejonach świata.
Badanie i porównywanie haplogrup umożliwia śledzenie historycznych migracji. W genetyce człowieka szczególnie cenne są badania haplogrup chromosomu Y i DNA mitochondrialnego. Chromosom Y dziedziczony jest tylko w linii męskiej, mitochondrialne DNA tylko w żeńskiej.
Na tej podstawie genetycy ustalili, że tzw. chromosomalny Adam, po którym cała współczesna populacja na całym świecie dziedziczy chromosom Y, żył około 90 000 – 60 000 lat temu, natomiast mitochondrialna Ewa znacznie wcześniej – 200 000 – 143 000 lat temu. Nasi prarodzice z gatunku Homo sapiens zamieszkiwali Afrykę.
Krzysztof Kowalewski
Rzeczpospolita